Ministerstwo Finansów opracowało szereg zmian do ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) z dnia 18 września 2017 roku oraz ustawy – Prawo o miarach. Ww. projekt znajduje się jeszcze na etapie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych i nie jest znana data wejścia proponowanych zmian w życie. Ostateczne brzmienie przepisów może więc nieco się różnić od obecnego, dlatego warto na bieżąco śledzić wprowadzane w tej kwestii zmiany. Wiadomo natomiast, że będą one ważne z punktu widzenia prowadzenia przedsiębiorstw.
Zgodnie z nowymi przepisami (art. 106b ust. 4 projektu ustawy o VAT) – w przypadku, gdy sprzedaż zostanie zarejestrowana za pomocą kasy fiskalnej, wówczas zostanie wystawiona faktura na rzecz płatnika, czyli nabywcy towaru lub usługi. Jednak będzie to możliwe wyłącznie wtedy, jeśli paragon dokumentujący wspomnianą sprzedaż będzie zawierał numer, za pomocą którego nabywca jest identyfikowany na potrzeby podatku VAT albo podatku od wartości dodanej (numer NIP).
NIP nabywcy – wymóg na paragonie
Wspomniana zmiana będzie oznaczać, że fakturę będzie można wystawić podatnikowi VAT na podstawie paragonu wyłącznie wtedy, jeżeli będzie on zawierał NIP nabywcy. Przykładowo, jeżeli kupujący, który jest podatnikiem VAT, będzie chciał otrzymać fakturę do paragonu, który otrzymał przy zakupie danego towaru czy usługi, będzie on musiał odpowiednio zadbać o to, by na wspomnianym paragonie znalazł się wcześniej także jego NIP.
Paragon, który zostanie wystawiony bez NIPu nabywcy, nie będzie upoważniał do wystawienia faktury VAT z ww. paragonu za wykonaną transakcję. Jeśli sprzedawca nie będzie przestrzegał wspomnianych zasad, według planowanych zmian w przepisach, będzie musiał zapłacić podwójny VAT – za sprzedaż dokumentowaną paragonem fiskalnym bez NIPu klienta, a następnie w związku z wydaniem faktury VAT na tą samą sprzedaż, która już zawiera numer NIP klienta.
Warto też zauważyć, że powyższe konsekwencje dla sprzedającego nie znajdują zastosowania przy obrocie gospodarczym z osobami, które nie są czynnymi podatnikami VAT. Konsumenci zachowają zatem uprawnienie do żądania wystawienia faktury, nawet jeżeli wystawiono wcześniej paragon bez NIP nabywcy.
Proponowany obowiązek ujęcia numeru NIP na paragonie jako warunku koniecznego dla uzyskania przez podatnika VAT faktury do tego paragonu, pozostaje bez wpływu na obecnie obowiązujące terminy, w jakich podatnik może zwrócić się o wystawienie tej faktury.
Praw do odliczenia podatku VAT
Obecnie, zgodnie z praktyką orzeczniczą, warunkiem do odliczenia podatku przez nabywcę jest posiadanie faktury VAT,
która nawet w przypadku braku numeru NIP daje nabywcy prawo do odliczenia podatku. Jak bowiem wynika z licznych orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (choćby w sprawach Pannon Gép Centrum kft. C-368/09, czy Senatex GmbH C 518/14) oraz sądów administracyjnych, błąd formalny nie może pozbawić podatnika prawa do odliczenia, gdy spełnione są przesłanki materialne.
Zmiany w przepisach dotyczących kas fiskalnych
Wspomniany projekt ustawy przewidują również podniesienie kwoty maksymalnej ulgi na zakup kasy fiskalnej z 700 zł do 1.000 zł. Z prawa do doliczenia tej kwoty będą mogli skorzystać nowi użytkownicy kas oraz podatnicy, którzy muszą wymienić urządzenie na kasę online’ową, w terminach podanych przez ustawodawcę – nawet jeśli już wcześniej taką ulgę uzyskali. Wejście w życie nowych przepisów o uldze na zakup kasy fiskalnej może więc stanowić dla tych podatników sposobność do wymiany urządzenia na preferencyjnych warunkach.
Jednakże, w przypadku kas, które nie mają możliwości zawarcia numeru NIP na paragonie, będzie musiał poprosić o to w odpowiednim momencie nabywca, informując w momencie sprzedaży albo wcześniej sprzedawcę, że jego transakcja nie powinna być rejestrowana na kasie fiskalnej i dokumentowana paragonem fiskalnym, a jedynym potwierdzeniem zakupu powinna być faktura. Takie działanie będzie zależne jedynie od konstrukcji posiadanych przez sprzedawców kas rejestrujących.
Jak wiadomo nie wszystkie obecnie występujące na rynku modele kas fiskalnych mogą generować NIP nabywcy na paragonie. W praktyce więc przedsiębiorcy będą musieli wybierać: albo wymienić kasę fiskalną na nową, albo nie będą mogli zaoferować swoim klientom wystawienia faktury do paragonu.
Jednolity Plik Kontrolny
Raportowany przez podatników plik JPK_VAT jest doskonałym narzędziem służącym identyfikacji karuzel podatkowych, jak również stanowi narzędzie szybkiej weryfikacji wartości rozliczonego przez sprzedawcę i nabywcę podatku wykazanego na fakturach. Rozwiązanie to jest jednak mniej przydatnym narzędziem, jeśli chodzi o eliminację procederu wystawiania pustych faktur do pozostawionych przez klientów paragonów fiskalnych.
W tym celu niezbędna jest proponowana zmiana legislacyjna w obszarze powiązania transakcji dokumentowej paragonem z czynnością wystawienia faktury.
Zmiana w sposobie dokumentowania transakcji, tj. wprowadzenie obowiązku podawania numeru NIP nabywcy na paragonie będącym podstawą do wystawienia faktur dla podatnika z jednoczesnym brakiem takiego obowiązku w przypadku sprzedaży na rzecz konsumenta, będzie miała odzwierciedlenie również w składanych plikach JPK_VAT. Jeżeli faktura będzie wystawiana na rzecz podmiotu innego niż podatnik, czyli będzie wystawiana np. na żądanie konsumenta, wówczas taka faktura wykazywana będzie odrębnie w ewidencji sprzedaży.
Ograniczenie strat
Wprowadzane przez Ministerstwo Finansów propozycje zmian w przepisach mają na celu ukrócić proceder polegający na wystawianiu faktur do porzuconych paragonów fiskalnych. Polega on na tym, że niektórzy przedsiębiorcy na podstawie wystawionych faktur dokonują odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyli towarów lub usług, których dotyczył dokument fiskalny będący podstawą wystawienia faktury.
Ministerstwo Finansów przedstawiło szacunkowe dane, które pokazują że potencjalna wysokość strat podatkowych wynikających z opisanego procederu nadużyć – tylko dla branży paliwowej w skali roku – wynosi ok. 360 mln zł z tytułu wyłudzeń zwrotów VAT z pustych faktur oraz ok. 300 mln zł wyłudzeń z tytułu ujmowania pustych faktur w kosztach podatkowych. Wyłudzenia tego rodzaju mogą jednak potencjalnie występować w sprzedaży detalicznej ewidencjonowanej na kasie rejestrującej, niezależnie od rodzaju branży.
Autorzy:
Anna Więckowska oraz Jakub Banach
Banach Legal Kancelaria Adwokacka
EKSPERT WYJAŚNIA – POZOSTAŁE ARTYKUŁY